⭕ وقتی در یک کشور، انقلابی همراه با انسجام ملی با حفظ تمامیت ارضی رخ می دهد، فرآیند جدید ملت-دولت متناسب با شرایط جدید شکل می گیرد.

🔹رخداد انقلاب اسلامی با جهت گیری مشخص و اهداف فوق راهبردی استقلال- آزادی- جمهوری اسلامی و رویکرد اساسی نه شرقی- نه غربی بنیان آهنین و محکم ملت-دولت را پایه ریزی کرد. 🔹به اقتضای ماهیت عمیقا مردمی انقلاب و ویژگی های آن، پدیده ملت سازی زودتر شکل گرفت و قوام پیدا کرد. ملت با اصرار بر هویت ایرانی- اسلامی خود با وحدت کلمه و وفاق ملی نظامی را شکل دادند که این نظام نه فقط به حفظ و احیای هویت ملی و صیانت از کشور کمک کرد بلکه خود تضمینی بر بقا و ارتقاء آن شد. 🔹انقلاب اسلامی مشخصه های هویتی ملت را احیا و هویت اسلامی بودن ملت را به جهان و تاریخ نشان داد و ریشه ها و ظرفیت های تاریخی، فرهنگی و تمدنی آن را باز یابی و باز تولید کرد و به تحقیر ملت و تسخیر کشور خاتمه داد. تاکید می کنم، با بروز و ظهور ویژگی های یک ملت رشید و آگاه، ملت سازی در تراز انقلاب و اهداف آن زودتر از دولت سازی اتفاق افتاد. از طرفی تجربیات چهل و چهار ساله اخیر نشان می‌دهد همه ارکان قدرت ایران اسلامی در بعد صیانت از کشور و منافع ملی هستند.

🔹وحدت ملی که امروز وجود دارد مبتنی بر هویتی است که در جهت گیری اصلی انقلاب سال ۵۷ و همه پرسی سال ۵۸ خود را نشان داد. لذا گروه‌های واگرا و ضد کلیت ملت ایران دیگر نمی‌توانند تجزیه‌طلب و در این مسیر ذره ای موفق باشند. امروز اقتدار ملی نه تنها موجب وحدت ملی شده بلکه بحران هویتی را کاهش داده است و در این راستا منافع ملی باید به کاهش تضادها و افزایش وحدت ملی بیافزاید.

🔹 دشمنان انقلاب اسلامی به کمک بهره‌برداری از برخی جریانات منفی و اقدامات ناسنجیده برخی دولتمردان در سالهای گذشته، بهانه و زمینۀ سوءاستفاده از آنها را در ایجاد فاصله سیاسی – اجتماعی بین دولت و ملت از طریق عملیات جنگ روانی و نرم، سیاه نمایی امور، ایجاد ناامیدی در ملت نسبت به وضعیت موجود و آیندۀ کشور، شبکه سازی برای مقابله با انقلاب اسلامی ایران و نفوذ در لایه های مختلف سیاسی – اجتماعی را برنامه ریزی کرده اند. اما با توجه به اهمیت قدرت نرم انقلاب اسلامی در سطوح داخلی، منطقه ای و بین المللی به عنوان بخش مهمی از نقاط قوّت انقلاب اسلامی و بررسی صحیح آسیبها و موانع همکاری دولت و ملت و تأکید بر اتحاد دینی و وحدت ملی و ترجیح منافع ملی به منافع فردی، حزبی و جناحی می توان تضمین لازم را جهت قوام‌‌ امر مهم ملت سازی برای پیشبرد دولت سازی و رابطه قوی ملت- دولت را ارائه نمود.

🔹همانطور که اشاره شد انقلاب اسلامی سه هدف اساسی داشت: استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی.

🔹استقلال ناظر به این است که مردم ایران در انقلاب اسلامی پیگیر یک روند استقلالی بوده و هستند و می خواهند خودشان آقای کشور باشند، ولذا سلطه اجانب و دست نشانگان آنان را بر نمی تابند لذا لازمه این امر اتخاذ رویه ضد سلطۀ استکباری بود و نتیجه سحرگاهی این حرکت نجات ایران از سطلۀ عمیق در زمان پهلوی بود.

🔹در زمان پهلوی تأثیرگذاری سفارتخانه های انگلیس و آمریکا، حضور کارشناسان خارجی در تمام زمینه ها، اظهار و ابراز همکاری و همسویی رژیم پهلوی با نظام سلطه و نفوذ فرهنگی غرب در ایران، کاملاً قابل لمس و مشاهده بود. اگر با این شاخص ها حضور بیگانه را قبل از انقلاب بسنجیم و با بعد از انقلاب مقایسه کنیم، به این نتیجه میرسیم که انقلاب در قطع نفوذ بیگانگان موفق بوده و این هدف را تأمین کرده است.

🔹در خصوص نشانه های ملت سازی انقلاب اسلامی که در عرصه عملی به منصه ظهور رسیده است می توان به حضورهای معجزه آسای ملت در صحنه های سرنوشت ساز و عرصه های مختلف جهاد و ایثار، حضور بی نظیر در دفاع از کشور، مقاومت مثال زدنی در مقابل دشمن و مبارزه با دشمنان حریم و حرم، مشارکت فعال در انتخابات و عرصه ی تعیین سرنوشت، خلق صحنه های تاریخی و ایام الله ها و..‌. اشاره کرد.

🔹در زمینه دولت سازی علی رغم بعضی توفیقات در بعضی عرصه ها اما ضعف هایی داشته ایم، اولا سیستم اداری متناسب با اهداف و آرمان های انقلاب تحول و رشد پیدا نکرده است. آن انقلاب اداری که به کارآمدی، چابک سازی، پرکاری، بهره وری و بازدهی بالای سیستم کمک کند هنوز به صورت اساسی انجام نشده است. از طرفی ضمن اعتراف به کارآمدی بعضی از دولتها بایستی به برخی نقاط ضعف دولتمردان در ادوار گذشته نیز اشاره کرد. بطوریکه شکل گیری یک سیستم اداری کارآمد و یک دولت در تراز انقلاب اسلامی و ملت ایران نیازمند به خودسازی بیشتر و جامعه پردازی مداوم مداوم است.

🔹همکاری و تعاون به عنوان ضرورتی انکارناپذیر در جامعۀ اسلامی، نقش اساسی در قدرتیابی ملی دارد. همکاری، از ارکان اساسی در زندگی انسان است و شرط ساسی در هر وضع و موقعیتی از عرصه های اجتماعی و سیاسی به شمار می رود. از این رو، خداوند متعال در قرآن کریم، اجتماع مسلمین را به تعاون، همکاری و وحدت فراخوانده است آنجا که در قرآن کریم می فرماید: «و در نیکوکاری و پرهیزکاری با یکدیگر همکاری کنید، و در گناه و تعدّی دستیار هم نشوید».(مائده: ٢)

🔹حضرت امیر علیه السلام نیز می فرماید:

«از حقوق واجب خدا بر بندگان، خیرخواهی به اندازۀ توان و یاری کردن یکدیگر برای برپایی حق در میان خود است».(نهج البلاغه، خطبه ٢١۶)

🔹علاوه بر تعاون در کار های خوب، برای خود سازی شناخت موانع با رویکردهای آسیب شناسانه لازم است و این موضوع فرصتی را به دولتمردان خواهد داد تا بتوانند موانع، آفات و آسیبها را شناخته و به خنثی سازی آنها بپردازند.

🔹 آینده پژوهی در این خصوص از لوازم خود سازی و دولت پردازی است. شناخت موانع موجود و احتمالی آینده، این امکان را به رهبران و مدیران انقلابی و دلسوز خواهد داد تا با تبدیل تهدیدها به فرصت ها، به پایداری همکاری دولت و ملت و بهره مندی از فرصت های منتج و منبعث از انقلاب اسلامی بپردازند.

🔹 شناسایی دقیق موانع موجود توسط نیروهای علمی، انقلابی و دلسوز، موجب جلوگیری از فرصت طلبی کسانی خواهد شد که با فرافکنی و سیاسی کاری، عدم مسئولیت پذیری و پاسخگویی عمکرد خود، به دنبال توجیه اعمال خود می باشند. البته بیشترین این نوع رفتار در بعضی از دولت های گذشته بوده است و امیدواریم که دولت سیزدهم با بهره گیری از تمام ظرفیت ها بخصوص ظرفیت نخبگان انقلابی بتواند در زمینه دولت سازی توفیق داشته باشد.

♦️نتیجه گیری: به اقتضای شرایط موجود و توجه به اصل تقویت نقطه قوت ها و اصلاح نقطه ضعف ها، بر اساس بیانیه گام دوم یکی از بزرگترین مطالبات ملی ملت از خود تداوم وحدت ملی و پولادین کردن رابطه منافع ملی، وحدت ملی. امنیت ملی در راستای افزایش قدرت و اقتدار ملی برای تسریع خودسازی و دولت پردازی باید باشد. همچنین به اقتضای ضرورت دولت سازی یکی از مهمترین مطالبات مهم که مسئولیت همگانی است و در شکل گیری آن نخبگان و دولتمردان نقش بیشتری دارند همین تسریع در فرآیند دولت سازی‌و شکل گیری دولت در تراز انقلاب اسلامی و ملت بزرگ ایران اسلامی می باشد.

یوسف وند- عضو هیات علمی دانشگاه رازی