دختران سرزمین، کرامت در سایه عدالت

روز دختر، اگرچه ریشه در مناسبت‌های تقویمی دارد، اما بار معنایی آن فراتر از تقویم و تبریک‌های رسمی است. این روز، فرصتی است برای بازاندیشی در سیاست‌های اجتماعی و حقوقی مرتبط با نیمی از سرمایه انسانی کشور؛ دخترانی که با ترکیب هویت زنانه، ایمان دینی، و روحیه اجتماعی، در شکل‌دهی به آینده ایران نقشی انکارناپذیر دارند.

در منظومه فکری اسلام و به‌ویژه در سنت سیاسی شیعه، کرامت ذاتی انسان، مبنای فهم جایگاه فرد در جامعه است. دختران، نه از منظر جنسیت، بلکه از منظر انسان‌بودن، برخوردار از حق رشد، امنیت، آموزش، انتخاب، و مشارکت‌اند. در این چارچوب، حمایت از حقوق دختران، نه لطفی از سوی ساختار قدرت، بلکه تعهدی است در چارچوب عدالت اجتماعی که ریشه در فقه، قانون و اخلاق دارد.

سیاست‌گذاری اجتماعی جمهوری اسلامی، اگر بخواهد در تراز بیانیه گام دوم انقلاب عمل کند، نمی‌تواند نسبت به آینده دختران با رویکردی سنتی و صوری مواجه شود. موضوع دختران، صرفاً مسأله‌ای فرهنگی یا تربیتی نیست، بلکه مسأله‌ای تمدنی است؛ زیرا از دل سیاست‌های امروز درباره آنان، ساختار فردای جامعه بیرون می‌آید؛ ساختاری که یا مبتنی بر اعتماد به عقل و استعداد دختران خواهد بود، یا درگیر تناقض میان ایده‌آل‌های اعلامی و واقعیت‌های اجرایی.

اگرچه نظام حقوقی ایران حمایت‌های متعددی برای دختران در سنین مختلف پیش‌بینی کرده است، اما فاصله‌ای معنادار میان «نص قانون» و «وضعیت اجرا» وجود دارد؛ فاصله‌ای که نه با شعار، بلکه با اصلاح رویه‌ها، بازتعریف اولویت‌ها، و تقویت ظرفیت‌های اجتماعی جبران می‌شود. دختر ایرانی حق دارد در محیطی امن، عفیف، سالم و امیدوار رشد کند؛ و این امنیت نه فقط فیزیکی، بلکه روانی، فکری و هویتی نیز هست.

امروز که در پیچ تاریخی تازه‌ای از تحولات فرهنگی و نسلی ایستاده‌ایم، سیاست‌گذاران باید بدانند که اعتماد به دختران، نافی مبانی دینی نیست؛ بلکه عین وفاداری به پیام وحی است. درک موقعیت دختران، و به‌ویژه دختران نخبه، در ساختار قدرت، دانشگاه، فرهنگ و رسانه، معیار سنجش میزان بلوغ سیاسی یک جامعه است. دختر ایرانی اگر بداند شنیده می‌شود و کرامتش دیده می‌شود، در دل نظام خواهد ماند و برای آن خواهد ساخت.

روز دختر، نه صرفاً برای تبریک، که برای بازخوانی یک پرسش اساسی است؛ ما تا چه اندازه توانسته‌ایم در چارچوب شرع و قانون، «امکان زیستن عزتمندانه» را برای دختران فراهم کنیم؟ اگر پاسخ این پرسش، متکی به داده‌های واقعی، نه رضایت نمادین باشد، آن‌گاه می‌توان امید داشت که این روز، به نقطه‌ای برای بازسازی سیاست اجتماعی و بازآرایی سرمایه انسانی بدل گردد.

کیوان دارابخانی