وقتی مردم، قبل از نهادها وارد میدان می‌شوند

✍️ کیوان دارابخانی

وقتی بحران سر می‌رسد، قبل از اینکه نهادهای رسمی وارد عمل شوند، این مردم هستند که اولین خط دفاع را شکل می‌دهند. در دل فشارهای اقتصادی، نگرانی‌های امنیتی یا روزهای پرالتهاب جنگ و بلایای دیگر، همین رفتارهای ساده اما پرمعنا مثل فروختن میوه بدون سود، پخش نان رایگان یا واگذاری خانه‌ای به یک خانواده بی‌پناه، تبدیل می‌شود به ستون‌هایی که جامعه را نگه می‌دارند. این رفتارها شاید در ظاهر کوچک باشند، اما در باطن، نشانه‌هایی عمیق از همدلی و قدرت واقعی یک ملت‌اند.

در علم مدیریت بحران، به این نوع واکنش‌ها “سرمایه اجتماعی” می‌گویند. یعنی همان پیوندهایی که آدم‌ها را کنار هم نگه می‌دارد، باعث می‌شود مردم به هم اعتماد کنند، به کمک هم بیایند و حتی بدون دستور یا الزام، مسئولانه رفتار کنند. تجربه‌ی بسیاری از ملت‌های جهان نشان داده که در شرایط سخت، مهم‌تر از امکانات و تجهیزات، همین حس مسئولیت جمعی و همیاری میان مردم است که سرنوشت جامعه را تعیین می‌کند.

ایران ما، بارها در طول تاریخ از بحران‌های بزرگی عبور کرده؛ از جنگ و تحریم گرفته تا بلایای طبیعی. و همیشه همین مردم بودند که با هم بودن را فراموش نکردند. این روزها هم دوباره شاهد همین روحیه هستیم. میوه‌فروش ساده‌ای که سود را کنار می‌گذارد، خانواده‌ای که خانه‌اش را در اختیار هم‌وطن غریب می‌گذارد، یا نانوایی‌ای که روی نانش می‌نویسد “وطن”، همه و همه نشان می‌دهند که جامعه هنوز زنده است، دل‌ها هنوز گرم است و امید هنوز جریان دارد.

در روزهایی که فشار زیاد است و آینده مبهم، این‌گونه همدلی‌هاست که ما را سرپا نگه می‌دارد. وقتی مردم با تمام سختی‌هایشان باز هم دلشان برای دیگران می‌تپد، یعنی ریشه‌های این ملت عمیق‌تر از آن است که با طوفانی بلرزد. این همان تاب‌آوری واقعی است؛ توان ایستادن کنار هم، با دل، با دست، با هرچه داریم. و همین است که ما را در گذشته حفظ کرده و در آینده هم نگه می‌دارد.