هنر؛ بهترین روایتگر فرهنگ ایثار و شهادت

در آئین افتتاحیه اولین دوره «راهیان نصر» که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه برگزار شد، علیرضا شهرستانی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه ادبیات، با اشاره به اهمیت معرفی شهدا از طریق هنر، تاکید کرد: «مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در آیین تجلیل از پیشکسوتان دفاع مقدس در سال ۱۳۹۹ فرمودند: «شنیدم در تهران آثار نویسندگان خارجی مثل ویکتور هوگو و چارلز دیکنز روی صحنه می‌رود، خب کار خوبی است، اما باید کاری کنیم که آثار ما نیز در اینجا و در دنیا به روی صحنه برود». این بیان، نشانگر آن است که ظرفیت‌های هنری کشور باید به‌گونه‌ای فعال شوند که روایت‌های فاخر از فرهنگ ایثار و شهادت در قالب نمایش و دیگر هنرها به جهانیان عرضه گردد».

ایشان در ادامه افزود: «علامه محمدتقی جعفری در کتاب «امام حسین (علیه السلام)، شهید فرهنگ، پیشرو انسانیت» می‌فرماید: «آرزوی قلبی‌ام از زمان طلبگی نوشتن کتابی درباره شخصیت امام حسین (ع) بود و حاضر بودم تمام زندگی‌ام را بدهم تا مردی چون ویکتور هوگو در مورد امام حسین (ع) مطلب بنویسد». این نکته نشان از آن دارد که هنر می‌تواند بستری برای ارائه شخصیت‌های والای تاریخی باشد و در این میان، معرفی امام حسین (علیه‌السلام) و شهدای اسلام با ابزار هنر، ضرورتی انکارناپذیر است».

شهرستانی سپس با اشاره به تأثیر هنر در معرفی قهرمانان، افزود: «اثری چون «بینوایان» ویکتور هوگو سال‌هاست که جهانیان و به طبع ایرانیان را تحت تأثیر قرار داده است. در این اثر، شهرداری شانه خود را زیر ارابه‌ای چرخ‌شکسته می‌گذارد تا شانه‌های شهروندش آسیب نبیند؛ به‌راستی که اثری هنرمندانه و تأثیرگذار است. اما در ادبیات انقلاب اسلامی ایران، ما شهرداری را می‌شناسیم که بی‌ریا و بی‌ادعا گاهی در کسوت پاکبان بود. در سال‌های دفاع مقدس، وقتی که دید ارابه انقلاب در معرض شکستن است، شهردار انقلابی ما، شهید مهدی باکری، نه‌تنها شانه، بلکه جان خود را زیر چرخ انقلاب گذاشت تا از حرکت بازنماند و جان شریف خود را برای مردمش نثار کرد».

وی همچنین به برخی از قهرمانان واقعی اشاره کرد و اظهار داشت: «غربی‌ها قهرمانان واقعی ندارند و به‌ناچار به خلق شخصیت‌های خیالی مانند «پطروس فداکار» روی می‌آورند که صرفاً ساخته و پرداخته تخیل است. در حالی که در کرمانشاه حقیقتی باشکوه رقم خورد و چهار برادر خانواده «رضوان‌مدنی» هم‌زمان در جبهه بودند که سه نفر از آن‌ها به شهادت رسیدند و حتی داماد خانواده، مسعود امیری که دانشجوی پزشکی بود، نیز به شهادت رسید و حاج حسین رضوان مدنی جانباز شد. این خانواده نمونه‌ای از رشادت و فداکاری حقیقی است؛ اما برای این قهرمانان واقعی نه فیلمی ساخته شد، نه قصه‌ای نوشته شد و نه شعری سروده شد. اینجا است که رسالت هنرمندان بیش از پیش جلوه‌گر می‌شود».

شهرستانی با تأکید بر ضرورت ثبت و معرفی رشادت‌ها و جان‌فشانی‌های شهیدان افزود: «شهید حسین ادبیان نمونه‌ای از این قهرمانان واقعی است. این شهید دلیر ارتشی در عملیات یورش هوایی (هلی‌برن) در ارتفاعات بازی‌دراز، در اردیبهشت‌ماه ۱۳۶۰ رشادتی از خود نشان داد که سزاوار ماندگاری در تاریخ است. این نوع جان‌فشانی‌ها نیازمند ثبت و معرفی از طریق هنر است تا نسل‌های آینده نه‌تنها نام شهدا را بشناسند، بلکه جان‌مایه ایثار آنان را نیز با دل و جان درک کنند».

ایشان در ادامه به مقایسه‌ای میان برخی شخصیت‌های ادبی پرداخت و گفت: «در «بینوایان»، ژان وال‌ژان، که شخصیتی خیالی است، با فداکاری‌هایش برای نجات دیگران تصویر می‌شود و همین امر، او را به یک نماد تبدیل کرده است. اما اگر فراتر از داستان و تخیل بنگریم، قهرمانان واقعی ما، همان‌هایی که در میدان‌های نبرد حاضر شدند و نه‌تنها دارایی‌شان، بلکه جان خود را برای وطن فدا کردند. در حالی که ژان وال‌ژان در نهایت به زندگی بازمی‌گردد و تقدیرش در چارچوب داستان محدود می‌شود، شهیدان ما حقیقتاً از همه‌چیز گذشتند تا عزت و امنیت کشور باقی بماند. همین تفاوت، ضرورت پرداختن به قهرمانان واقعی را آشکار می‌سازد».

این استاد دانشگاه در پایان سخنان خود بر ضرورت استفاده از شیوه‌های هنری برای معرفی فرهنگ ایثار و شهادت تأکید کرد و گفت: «مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در پیام‌هایی که هرساله به کنگره‌های شهدا در سراسر کشور ارسال می‌کنند، همواره بر استفاده از شیوه‌های هنری برای معرفی فرهنگ ایثار و شهادت تأکید دارند. این موضوع بیت‌الغزل فرمایشات ایشان درباره شهدا است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. هنر، زبانی جهانی است که اگر با اخلاص و صداقت همراه شود، می‌تواند فرهنگ ایثار و شهادت ایرانیان را در تمام جهان طنین‌انداز کند».